Geef mij nog maar een peukie!

Niets is lekkerder dan opstaan, een kopje koffie drinken en een sigaretje opsteken. Als je rookt ben je het waarschijnlijk met me eens, als je niet rookt denk je no way. Dertig procent van de Nederlanders rookt en is verslaafd aan zijn of haar sigaretje. In films wordt er ook veel gepaft. Films als Breakfast at Tiffany’s (1961) en The Good the Bad and the Ugly (1966) lieten in het verleden al zien dat roken een hot item is. In deze films wordt dan ook de ene sigaret na de andere opgestoken. Maar waarom roken personages in films? Is de sigaret alleen een prop (rekwisiet) of zit er meer achter? Als fanatieke roker lijkt het me hypocriet om te bepalen of dit slecht voor je is. Dit laat ik over aan de anti-rook organisaties. In een klein onderzoekje kijk ik naar kettingrokers in films en probeer ik te achterhalen wat de betekenis is achter de sigaret. Aan de hand van vijf films met totaal verschillende personages probeer ik antwoorden te vinden op mijn vragen.

Grease (1976)

In de oh zo bekende musical Grease wordt er volop gerookt onder andere door de hoofdpersoon Danny (John Travolta). Hij paft zichzelf suf. Wat zit hier achter? Bij Grease ligt het antwoord voor de hand. Danny is een stoere jongen. Hij is populair en de meisjes vallen als een blok voor hem. Iedereen kijkt tegen hem op. Wat past er nou goed bij zo’n soort personage? Inderdaad, een sigaret. De sigaret maakt zijn imago helemaal compleet. Bij zijn vet kuif, gelikte kleren en snelle auto hoort vanzelfsprekend ook een rokende stinkstok. De sigaret wordt ingezet om te laten zien dat Danny een machomannetje is. Het contrast wordt groter, omdat zijn tegenspeelster Sandy (Olivia Newton John) een braaf verlegen meisje is. De sigaretjes van Danny laten zien dat hij echt een coole gozer is.

101 Dalmatians (1996)

Kinderfilms en roken? Ja het zal je verbazen, maar deze combinatie komt regelmatig voor. Tegenwoordig al wat minder, maar in het verleden was dit absoluut niet raar. Alice in Wonderland (2010) en van eigen bodem De Kameleon (2003) zijn hier voorbeelden van. Een kinderfilm die eruit springt is 101 Dalmatians. De kwaadaardige Cruella De Vil (Glenn Close) rookt zichzelf een ongeluk. Hebben deze sigaretten een betekenis of zijn het nietszeggende props? Nietszeggend, ho maar. Haar peukies hebben wel degelijk iets te betekenen. In veel films worden sigaretten gebruikt om de kwaadaardige kant van iemand te laten zien. Zo ook in deze film. Cruella is natuurlijk geen lieverdje. Ze wil onschuldige hondjes afslachten om een bontjas van te maken. Haar duivelse kant wordt benadrukt door haar saffies. Haar rookgedrag heeft ook te maken met haar status. Ze heeft ontzettend veel geld. Ze heeft een mooi huis, een goede baan en rijdt in een prachtige auto. Het aantal sigaretten dat ze rookt laat ook zien dat ze veel geld bezit en dat ze deze luxe gewoonte kan veroorloven.

Pulp Fiction (1994)

Nog een kettingroker is terug te vinden in Pulp Fiction, namelijk Mia Wallace (Uma Thurman). Ze lust er ook wel pap van. De ene na de andere peuk wordt opgestoken. In plaats van sigaretten rookt ze zware shag. Bij haar zijn er twee redenen te ontdekken voor haar rookgedrag. Aan de ene kant benadrukt dit haar seks appeal. Mia is een verleidelijke vrouw. Ze is een beetje mysterieus en haar shagjes maken haar sexy. Daarnaast is Mia een levensgenieter en niet vies van een snuifje coke. Bij haar extreme levensstijl passen haar peukjes goed. Zoals ik al zei rookt ze wel shag in plaats van sigaretten. Is er nog verschil tussen shag en sigaretten? Het antwoord is ja. De reden dat Mia shag rookt is, omdat ze zich staande moet houden in een wereld van agressie en geweld. Haar man is een zware crimineel en doet aan louche zaakjes. Haar shagjes zorgen ervoor dat ze, ondanks dat ze een vrouw is, toch nog meedoet met de mannen in het verhaal.

Vickiy Christina Barcelona (2008)

Maria Elena (Penélope Cruz) in Vicky Christina Barcelona rookt ook de ene na de andere peuk op. Een ware kettingrookster is ze. Wat betekenen haar sigaretjes? Als je kijkt naar haar persoonlijkheid vind je het antwoord. Maria Elena is, om het zacht te zeggen, een temperamentvolle vrouw. Ze heeft last van stemmingswisselingen en heeft continu ruzie met haar ex-man. Haar extreme karakter wordt benadrukt door de sigaretten die ze rookt. De sigaretten laten in één tel zien dat ze onder stress staat en deze stress niet goed kan hanteren. Ze is verre van stabiel en haar labiliteit wordt geaccentueerd door haar sigarettenverslaving.

The Place beyond the Pines (2013)

Luke (Ryan Gosling) in The Place Beyond the Pines rookt ook non stop. Hij is een persoon van extremen. Hij is losbandig en zijn beroep is motorcoureur. Hij heeft een crimineel verleden en is erg op zichzelf. In eerste instantie laten zijn sigaretten zien dat hij een wilde levensstijl heeft. Hij wordt neergezet als een coole gast. Dit verandert als hij banken gaat beroven. Hij verandert dan van cool in een crimineel. Tijdens de film wordt Luke steeds gewelddadiger en agressiever. Zijn rookgedrag wordt dan ook geassocieerd met geweld. Bij hem laat het roken zien dat hij geen normen en waarde heeft. Hij is een echte rebel.

Conclusie

Sigaretten in films zijn er niet voor niets. Het zijn niet zomaar props die worden ingezet voor de leuk. Nee, er zit veel meer achter. Zo zegt de manier waarop iemand rookt veel over zijn persoonlijkheid. Bij de bovenstaande personages is het per film verschillend wat de sigaret over hem of haar vertelt. Van macho tot kwaadaardig, van temperamentvol tot agressief. Elk sigaretje dat wordt opgestoken heeft een betekenis. Uit onderzoek blijkt dat personages die roken vaak antihelden zijn. Ze worden geliefd omdat ze rebels zijn en zich niet druk maken over hun gezondheid. Roken is een simpele manier om in één handeling duidelijk te maken dat ze ongehoorzaam zijn. Kijkend naar de bovenstaande personages klopt dit. Elk van hen is rebels in hun eigen opzicht. Tegenwoordig zien we nog steeds veel personages met een sigaretje, dit zal waarschijnlijk ook nog wel even zo blijven. Het is namelijk een makkelijke manier om snel iets te vertellen over een persoon. Dit is jammer voor iedereen die anti-roken is, maar ik zeg: “geef mij nog maar een peukie!”